دیگر کمتر کسی است که با شبکه های اجتماعی بیگانه باشد. بهترین موقعیت برای ارتباطات مجازی در بستری که به راحتی افراد می توانند از طریق رابطه ای تو در تو در گروهها عضو شوند و با آن به بهترین و نزدیکترین دوستان و اقوام خود دست پیدا کنند و از این ارتباط لذت ببرند. حتی تعداد زیادی از افرادی که سالیان گذشته توانایی ارسال ایمیل و کار کردن ساده با کامپیوترهای شخصی را نداشتند به دلیل آسان تر شدن سبک ارتباطی شبکه های اجتماعی و فراگیر شدن آن این روزها با موبایلی با حداقل امکانات به اینترنت متصل می شوند و از امکانات آن بهره مند می شوند.
موضوعاتی معمولا مورد غفلت واقع می شود که باید به آن توجه ویژه نمود. موضوع فیلترینگ در کشورهایی همچون آمریکا، چین و استرالیا، فرانسه، انگلیس، ایتالیا، آلمان و استرالیا از سالهای پیش انجام می شود و بر آن اساس نسبت به کاربران خود به دلایل سیاسی، مصادیق مجرمانه و موضوعات دیگر محدودیتهایی در نظر گرفته می شود.
در عین حال این موضوع نیز باید مورد توجه قرار گیرد ارتباطی که در حال حاضر در بین کاربران حاکم می باشد از طریق شبکه های اجتماعی بیگانه برقرار گردیده است. به گفته مسئولین ذیربط حتی نامه نگاری های مختلفی با برخی از گردانندگان شبکه های اجتماعی صورت گرفته است تا سرورهای آنها در داخل قرار گیرد تا مدیریتی کارآمد بتوان بر روی آنها انجام داد. اما چنین موضوعی مورد تایید قرار نگرفته است و آزادی کاربران در فضای مجازی را مورد تاکید قرار داده اند.
حضور شبکه های اجتماعی همچون تلگرام در کنار امکانات و تجهیزاتی که به مخاطبین ارائه می دهد از جنبه های گوناگون مورد بررسی است که به تعدادی از آنها می توان به طور مختصر اشاره نمود:
1- حضور کاربران در شبکه های اجتماعی و استفاده از امکاناتی این چنینی باید همراه با رعایت قوانین و مطالعه آنها باشد. موضوعی که به راحتی مورد غفلت قرار می گیرد. بیشتر استفاده هایی که در چنین برنامه هایی همچون تلگرام و ... انجام می شود در هنگام نصب ذکر می شود. اما معمولا به دلیل شوق زائد الوصف کاربر برای رسیدن به گزینه نهایی و استفاده کردن از آن، مورد غفلت واقع می شود. به عبارتی ساده تر مهمترین مشکل در استفاده از این امکانات عدم وجود اطلاعات کافی در این زمینه می باشد.
اینکه بیشتر نرم افزارها دسترسی به کلیه شماره های تلفن همراه و اطلاعات شخصی همچون تصاویر، فیلمها و دیگر اطلاعات را پیدا می کنند. اینکه حتی مکالمات گوشی ضبط می شود و ... موضوعی است که کمتر مورد توجه قرار می گیرد و حتی اگر اطلاعاتی در این زمینه منتقل شود حساسیتی نشان داده نمی شود که این موضوع نیاز به اطلاع رسانی و در عین حال فرهنگسازی بیشتر در این زمینه دارد.
مانند موضوع اخیر باعث جنال ها وشایعاتی شد ؛ سوشا مکانی حالا تبدیل به یک چهره بین المللی شده است
2- با راه انداری امکانات جدیدی مثل کانال که اخیرا در تلگرام راه اندازی شده است اتفاقات و کانالهای بیشماری نیز راه اندازی شدند. کانالهایی که حاوی همه نوع تفکری می شود و مخاطبین می توانند به راحتی با عضویت نامحدود در آنها از امکانات و اطلاعات آن استفاده کنند. حضور کانالهایی با محتوای مجرمانه در بین کانالهای دیگر، یکی از معضلاتی است که شرایط را برای مخاطبین سخت کرده است. حتی اخیرا لینکهایی با تیترهای مذهبی ، علمی و ... داده می شود که به جای ورود به فضاهای گفته شده به کانالهایی با مصادیق مجرمانه وارد می شود. حضور12 میلیونی کاربران در شبکه تلگرام و امکان دسترسی به این اطلاعات در کمتر از چند ثانیه و بدون نیاز به هیچ امکاناتی برای هر قشر از جامعه بسیار نگران کننده است.
3- شبکه های ذکر شده غیر از آسیب های اخلاقی انبوهی از اطلاعات اقتصادی، علمی و پزشکی را به راحتی می تواند منتشر کند. اطلاعاتی که ناخواسته در این شبکه ها می چرخد و انبوهی از جاسوسی اطلاعات را در کمتر از چند ثانیه بدون کوچکترین نظارتی انجام می دهد. این در حالی است که هزینه هنگفتی برای دریافت اطلاعات و نگهداری از آنها و طبقه بندی آنها در کشور انجام می شود.
به نظر می رسد رها کردن فضای اینترنت و سیاست آزادی در شبکه های اجتماعی و عدم اعمال قوانین لازم در این زمینه و در عین حال عدم حمایت مالی و تبلیغاتی از اپلیکیشن های داخلی (همچون بیسفون و ...)شرایط را روز به روز برای فاصله گرفتن از شرایط ایده آل جامعه دورتر می کند و سرمایه گذاری های کلان در برنامه های دیگر فرهنگی به راحتی با نفوذ چنین شبکه هایی خنثی می شود. همین موضوع دلیلی کافی است بر اینکه چرا گردانندگان این شبکه ها با قرار دادن سرورهایشان در داخل کشور مخالفت می کنند.
با رشد رسانه های نوین، جهاد وارد عصر دوم رسانه ها شده است که برخلاف دوره مدرن و عصر نخست، آینده آن به طور کامل قابل پیش بینی نیست، زیرا در عصر دوم رسانه ها که در آن بحث رسانه های الکترونیک جدید، حاکمیت دارند و اطلاعات حرف آخر را می زنند، پدیده ها کمتر قابل پیش بینی اند. رسانه های نوین دارای آسیب های بسیار مهم روانی و سیاسی است که می توانند، زمینه و بستر مناسبی را برای جنگ نرم ایجاد کنند.
در مورد آسیب های روانی شبکه های اجتماعی، می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱- کاهش احساسات: به دلیل اینکه اغلب ارتباطات در این فضا، به صورت نوشتاری است، اغلب فاقد احساسی است که در فضای واقعی، از طریق قدم زدن، سخن گفتن و… به دست می آید. افراد با وجود امکانات ارتباطی در فضای مجازی، دیگر اهمیتی به کیفیت روابط نمی دهند و این مسئله، به کاهش بیشتر احساسات منجر می شود.
۲- متن گرایی: علی رغم امکانات چند رسانه ای موجود در فضای مجازی، هنوز هم قسمت عمده ای از ارتباطات در فضای مجازی را ارتباطات متنی در قالب ایمیل و چت تشکیل می دهد. ارتباطات متنی می تواند شکل جدیدی از هویت مجازی را شکل دهد.
۳- انعطاف پذیری هویتی: افراد در فضای مجازی، به دلیل نبود راهنماهای چهره ای، می توانند بازنمایی های متفاوتی از خود ارائه دهند.
۴- دریافت های جایگزین: در ارتباطات مجازی، شما می توانید دیوارها را بشکنید، به حوزه خصوصی دیگران وارد شوید و حرف هایی را که حاضر نیستند، در ارتباط چهره به چهره به شما بگویند، بشنوید.
علاوه بر آسیب های جدی شبکه های اجتماعی مجازی در بعد روانی که به انعطاف پذیری هویتی و شکل گیری هویت های مجازی جدید منجر می گردد، مهم ترین تأثیرات سیاسی فناوری های ارتباطی- اطلاعاتی، تضعیف دولت های ملی، اشاعه اطلاعات سیاسی و کاهش مشارکت سیاسی افراد و گروه هاست.
همچنین کنترل اطلاعات در عصر جدید، اهرم اصلی قدرت بازیگران جهانی، ملی و محلی است اهرمی که در انقلاب های رنگی در اختیار بنیاد سوروس و سازمان های غیردولتی و جنبش های دانشجویی قرارگرفت و رهبران احزاب و جنبش ها، بیشترین بهره را از آن بردند.
آسیب مهم دیگر رسانه های نوین، تأثیر بر افکار عمومی و بسیج آن است. به گونه ای که به واسطه این رسانه ها، نوعی فضای عمومی شکل می گیرد و بسیاری افراد، بی آن که یکدیگر را ببینند و تبادل نظر کنند، مانند یکدیگر فکر و در نتیجه مانند یکدیگر نیز عمل می کنند. بر این اساس، از طریق تولید پیام، شعار و اندیشه، به شیوه ای هنری و از طریق تصویر، گرافیک، صدا و موسیقی، تصورات دستکاری و بسیج می شوند و در نهایت فعالیت سیاسی، این امکان را می یابد که با زندگی روزمره آمیخته شود.
در این صورت دیگر مانند گذشته، نیازی نیست که برای تبدیل افکار عمومی به نیروی اجتماعی و تغییر اوضاع سیاسی، به اهرمی مانند حزب سیاسی متوسل شد و اگر این تغییر در افکار عمومی پیدا شود، مردم در مواقع مهم تاریخی، خود راه را باز می کنند و احتیاجی به اعمال نیرو، فشار و زور از طریق اهرم های جدا از مردم وجود ندارد.
همچنین شبکه های اجتماعی مجازی همانند آزمایشگاهی است که جنبش های اجتماعی، میزان توانمندی خود را بررسی می کنند. در چنین حالتی شبکه های اجتماعی، تنها به عنوان وسیله سیاسی عمل نمی کنند، بلکه خود به فضای سیاسی تبدیل می شوند و نیز کاربرد شبکه های اجتماعی این امکان را به جنبش های اجتماعی می دهد که روش های سنتی بیان اعتراضات خود، همانند راهپیمایی ها، اعتراضات، شعارها واستفاده از نمادها را آسان تر به کار برده و آن ها را با روش های نمادین جدید ترکیب کنند. بر همین اساس، این جنبش ها توانمندی بیشتری برای جذب طبقه جوان جامعه و شکل دادن به افکار عمومی دارند. با کاربرد تکنولوژی های اطلاعاتی جنبش های اجتماعی به استفاده از پوشش رسانه ای جمعی نیازی ندارند.
یکی دیگر از آسیب های جدی شبکه های اجتماعی، به علت توانمندی آن ها برای پنهان کردن و پوشاندن اطلاعات و در نهایت پدید آوردن جهل عمومی است.
عدم توانایی شبکه های اجتماعی برای نهادسازی سیاسی در جریان اعتراضات و پس از آن، یکی دیگر از آسیب های جدی شبکه های اجتماعی است؛
برای مثال توئیتر یا فیس بوک، تنها می توانند به شکل دهی اعتراضات و سرنگونی حکومت کمک کنند؛ اما توانایی برنامه ریزی برای اداره حکومت یا ایجاد نهادهای دموکراتیک را نداشته و نمی تواند، از آرمان ها و اهداف موردنظر خود دفاع کند. از دیگر آسیب های جدی شبکه های اجتماعی مجازی این است که به میزان قابل توجهی، شانس کنترل سیاسی و مردم فریبی را بالا می برد، زیرا پیشرفت تکنولوژی، چنان از ارتقای بصیرت افراد پیشی می گیرد که افراد هنگام رویارویی با تکثیر سریع اطلاعات کاملاً بی دفاع می مانند.
خارج شدن سیاست از فرایند عقلانی، دیگر آسیب جدی رسانه های نوین است؛ زیرا رسانه های جدید، درحال دگرگون کردن سیاست هستند؛ به عبارت دیگر، زندگی سیاسی به مقدار زیادی در محدوده رسانه قرار گرفته است؛ یعنی سیاست منطق رسانه ها را پذیرفته و در این فرایند خود دگرگون شده است.
اکنون با رشد این فناوری ها و به ویژه توسعه ضریب نفوذ شبکه های اجتماعی در بین مردم ، آسیبهای متعددی در کمین کاربران آنهاست که کمتر کسی به آن توجه کرده و جامعه شناسان و روان شناسان کشور نیز باید به ابعاد و پیامدهای آن توجه کافی کنند.
برخی از این پیامدها و آسیبها عبارتند از :
1 ـ حذف محرمانگی
2 ـ نقص حریم خصوصی
3 ـ دوستی های نامناسب
4-ارتباطات کنترل نشده
5 ـ طلاق
6 ـ تصاویر نامناسب
7 ـ بلوغ زودرس
8 ـ اطلاعات زدگی
9 - کاربران صفر
10 ـ صفحات تقلبی
11 ـ طنز و تمسخر
هر چند باید قبول کرد که این فضا، به نوعی خودآموز است و آموزگار افراد است؛ اما باید اصول و قواعد حاکم بر این فضا را آموخت و در مواجهه با آسیب های آن آموزش دید تا کمترین صدمات را از ورود و فعالیت در این محیط ببینیم . قطعاً این مساله برای همه دستگاهها و سازمانها که پرسنل آنها بخشی از این کاربران به شمار می روند مسئولیت آن را عهده دار است".
نظرات شما عزیزان:
